Tên di sản : Chùa Yên Cát - Khu Nghĩa Trũng
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 4736/QĐ-UBND
Giới thiệu
Khu Nghĩa Trũng:
Quy mô Chùa:
Nghĩa Trũng được xây trên địa phận của Nang thôn tổng Yên Cát (nay là thôn 11 xã Quảng Cát) được quy hoạch theo hai phần: Phần nghĩa địa và phần đàn miếu thờ cúng:
Phần nghĩa địa tây đường 4 rộng khoảng 700m2 , có 4 cột mốc làm giới, mồ mả quy định thành từng hàng, đối diện với nghĩa địa là phần đàn miếu thờ cúng, nằm ở phía Đông đường 4 rộng khoảng 500m2, có tường rào bao quanh và một cổng ra vào.
Phần chính là nơi thờ cúng gồm 5 đàn xây bằng gạch, cuốn tam sơn, đàn giữa (chính đàn) đàn Hội đồng tế liệt vị chúng sinh cô hồn, 4 đàn kia nhỏ hơn nằm cách đều 4 góc của đàn chính tả tế, chúng sinh, hữu tế; cô hồn, kích thước của mỗi đàn nhỏ có chiều dài 2m; chiều rộng 1,5m; có bức đại tự và câu đối.
Mỗi đàn có 4 mái che; che mưa nắng, phía trong cùng đối diện với trung tâm đàn là miếu nhỏ thờ cúng thổ thần, ở cổng bước vào chừng 1,5km là vào là bức bình phong dài 3m; rộng 1,8m; che khuất phần đàn bên trong. Dưới chân bức bình phong (mặt ngoài) là một con hổ đá nằm dọc theo bức bình phong, đầu quay ra cổng từ mặt sau bức bình phong đến sân đàn là một khoảng sân nhỏ dựng hai tấm bia đối diện nhau. Tấm bia bên phải ghi công đóng góp của các làng và những người hảo tâm xây dựng công trình. Bên trái ghi bài thơ Nghĩa Trũng, rải đất phía Nam rộng chừng 2 mẫu được tri huyện cấp cho ông từ canh tác miễn thuế trông coi đèn nhang thờ cúng. Cứ đến rằm tháng 3 (âm lịch) tri huyện cùng quan nhà về cúng tế, tổ chức tế thần, các đàn đều đặt lễ, vàng hương, trầu rượu, xôi thịt,…Dưới sân là một nồi cháo to, bày rất nhiều bỏng. Trước khi cúng phải cúng thổ thần Nang Thôn.
Theo khảo sát thực địa, ngôi chùa trước đây được xây dựng trên một khu đất khá khang trang gồm hai dãy nhà tiền đường và hai dãy nhà dải vũ ăn nối với hậu cung là sân, hai bên sân có hai ngựa đá, vào phía bên trong là bàn đá lớn. Trước cách mạng vẫn còn và là nơi làm việc của Ủy ban lâm thời.
Sau cải cách ruộng đất hai dãy nhà bị tháo phá hoàn toàn, ngày nay chỉ còn lại những cột trụ đá tảng để ngổn ngang trên nền móng và một dãy nhà hậu cung có kết cấu hai tầng mái hộp, theo kiến trúc truyền thống chồng diêm nhà thời Nguyễn. Hậu cung được xây bằng một loại bột xỉ xây dựng thời xưa, có kết cấu cuốn mái, xung quanh xây tường bao.
Tính theo chiều ngang gian thứ nhất là 2,30m; gian thứ 2 là 2,8m.
Tính theo chiều dọc từ cột cái đến tường hiên 1,50m.
Từ cột đến cột 2,15m.
Từ cột đến cột hiên trước 1,45m.
Hè được xây dựng nối rộng là 1,1m.
Khung cửa được thiết kế bằng đá có chiều cao 2m; chiều rộng 1,3m. Nhà được xây dựng vào năm Bảo Đại thứ 10 (1935).